Συνέντευξη Αλκμήνης Κογγίδου στον Δημήτρη Βαρβαρήγο

1ηΕρώτηση: Είναι η ποίηση ικανή να αγγίξει τη ψυχή του ανθρώπου;

Απάντηση: Η ποίηση είναι ικανή ν’ αγγίξει την ψυχή του ανθρώπου υπό μία προϋπόθεση, ότι  είναι καρπός του ξυνού λόγου. Ο ξυνός λόγος παίρνει τη δυναμική του από τον Νου και γίνεται  δρων λόγος. Είναι μία κατάληξη βαθιάς αυτογνωσίας, κατά συνέπεια βρίσκεται εγγύς στο μυστήριο της σχέσης. Έτσι ο λόγος δεν έχει υποκειμενικά στοιχεία και δρα ως καρπός που απορρέει από την ψυχή και απευθύνεται στη ψυχή.

2^η Ερώτηση: Τι είναι για σας η ποίηση;

 Απάντηση :  Είναι η αλήθεια που αποκαλύπτεται ή και ανακαλύπτεται ενίοτε  και  αποστολή της είναι να αποδώσει τον άνθρωπο στη α-λήθη που προέρχεται από την ένθεη υπόσταση.

3^η Ερώτηση: Τι σας τράβηξε στην ποίηση; Ποια ήταν η αφορμή να την αγαπήσετε;

Στην ποίηση βρήκα τον πλέον επικοινωνιακό λόγο. Δεν διάλεξα εγώ την ποίηση αλλά η ποίηση εμένα και μάλιστα ξεκινώντας από άλλες μορφές της τέχνης. Από τότε που άρχισα να περπατώ ο χορός ήταν η δεύτερη ομιλία μου. Είχα την εντύπωση ότι μ’ αυτόν θα μπορούσα να εκφρασθώ και να πετάξω μέσα από τα στενά όρια στα οποία με περιόριζε το σώμα. Η αρμονία, την οποία αισθανόμουν διαμέσω της μουσικής έβρισκε έκφραση στο χορό, στην  κίνηση, ωστόσο αυτό που υπήρχε πιο βαθιά και δεν είχε βγει στην επιφάνεια περίμενε την κατάλληλη στιγμή και η στιγμή αυτή ήταν μια δοκιμασία δυνατή.  Κάποια στιγμή, πριν αρχίσω να γράφω ποίηση, είπα: έκοψαν τον κορμό κι αυτός έβγαλε παρακλάδια πράσινα και τρυφερά.  Αυτό ήταν μια διαπίστωση επειδή οι συνθήκες δεν ήταν ευνοϊκές ώστε να επιδοθώ στο χορό. Μια δοκιμασία δυνατή, έφερε στην επίγνωση μου την ποιητική ιδιότητα, που δεν είχα προσεγγίσει..  Κι είναι το πρώτο ποίημα :

 Ο δικός μας κήπος μας διώκει.

Μας διώκει ο δικός μας κήπος

Περικοκλάδες πνίγουν τα όνειρά μας

Υψώθηκε επικινδύνως ο κισσός

Μας κλείνει τον ορίζοντα

Τούτος ο χώρος μας αγνοεί

Δένονται στις ρίζες μας ζιζάνια

Μ’ εναγκαλισμό

Του δικού τους θανάτου

Βουλιάζουν οι φωνές των λουλουδιών.

Μας διώκει ο δικός μας κήπος.

(Ποιητ. Συλλ. ΑΝΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΙΔΕΑ, Αλκμήνης Κ.)

4^η Ερώτηση Γιατί ο κόσμος δεν διαβάζει ποίηση;

Όποιος γράφει  δε σημαίνει ότι έχει κατακτήσει και το ξυνό λόγο, τον δρώντα λόγο, ο οποίος δια μέσω της συγκίνησης λειτουργεί παντού και πάντοτε ευεργετικά, γιατί χαίρεται ο άνθρωπος, ο κάθε άνθρωπος, όταν διαμέσω του λόγου αντιλαμβάνεται ότι δεν είναι μόνος. Η υποκειμενικότητα και η περιοριστική οπτική που υπάρχει στην ποίηση που κυκλοφορεί δεν αγγίζει τις ψυχές. Η ποίηση ουσιαστικά είναι λόγος διαχρονικός αλλά για να συμβεί αυτό θα πρέπει ο ποιητής να έχει κατακτήσει πολλά επίπεδα συνειδητότητας.

Για να φθάσεις στην ποίηση

 θα διαβείς έτη φωτός

θα επιστρέψεις σ’ αυτή τη γη

θα φιλήσεις το χώμα που πάτησαν

βουβοί ρασοφόροι ζωγραφίζοντας χωρίς όνομα

κι όλοι όσοι περνώντας την ανηφοριά

σηκώναν το σταυρό τους

τότε θα μ’ αναστήσεις και μένα που δεν ξέρω να μιλώ

(ποιητ. Συλλ. ΠΕΡΑΣΜΑ Αλκμήνης Κογγίδου)

5^η Ερώτηση Από ποια ηλικία αρχίσατε να γράφετε;

Από την ηλικία των δεκαπέντε χρόνων.

6^η Ερώτηση: Ποια άλλα στοιχεία ορίζουν την ποίησή σας εκτός από τον λυρισμό;

 Ουσιαστικά δεν είναι ο λυρισμός το στοιχείο της ποίησής μου, αν ήθελα να την τοποθετήσω θα έλεγα ότι έλκει στοιχεία της από την κλασσική Ελλάδα (το μέτρο – η οικονομία του λόγου- η φιλοσοφική διείσδυση στην ουσία των πραγμάτων). Δεν με χαρακτηρίζει ο ρομαντισμός, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν θαυμάζω και δεν συγκινούμαι απ’ όλα αυτά τα καταπληκτικά παράγωγα του ρομαντισμού. Απλώς συνειδητοποιώντας την πραγματικότητα μέσα στην οποία ζούμε και η οποία κλείνει ένα κύκλο είχα κιόλας ετοιμαστεί για μια έξοδο από τον κλοιό με βάση τις αρχές και τις αξίες που ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός μας κληροδότησε, μαζί με την αποκάλυψη που δέχθηκα και την προσέγγισή μου στο Λόγο, συνειδητοποιούσα το χρέος να επιστρέψουμε για ένα ξεκίνημα με άλλες αφετηρίες που η υλιστική κοσμοθεωρία μας αποκλείει.

7^η Ερώτηση :Ποια πρότυπα επηρέασαν τη σκέψη σας.

Ο Σωκράτης και ο Χριστός

8ηΕρώτηση: Πώς αισθάνεστε κάθε φορά που κάποιο έργο σας κερδίζει την εμπιστοσύνη του κόσμου;

Είμαι άκρως επικοινωνιακός άνθρωπος κι εκείνο που μ’ ενδιαφέρει είναι η επικοινωνία. Αν ο λόγος ο γραπτός ή ο προφορικός συντελεί σ’ αυτό χαίρομαι.

Κι ακόμα αυτό που δημιούργησα  δεν μου ανήκει, αν γίνει αποδεκτό σημαίνει ότι βρήκε τον προορισμό του. 

9^η Χρειάζεται πληγές ο γραπτός λόγος για να έχει αξία;

Σε μια πάσχουσα ανθρωπότητα ο ποιητής μετέχει, οπότε είναι πάσχων. Η ευαισθησία της ψυχής του είναι τρωτή σε κάθε δράμα, σε κάθε αδικία που συμβαίνει στο κόσμο κι ακόμα σε κάθε άγνοια που καθυστερεί την εξέλιξη. Οι πληγές αυτές δεν είναι ατομικές, γιατί ο ποιητής δεν είναι έγκλειστος στην ατομικότητά του. Υπάρχει ως εκπρόσωπος, υπάρχει ως συνείδηση.

Ναι, βεβαίως, χρειάζεται ο λόγος  τις πληγές! Ο ποιητής θέλει να τις μεταβάλλει σε δώρα για όλους και να τα χαρίσει. Συνήθως, δεν αφήνω το δραματικό στοιχείο να επισέλθει στην ποίησή μου, αλλά κάθε τραυματικό και οδυνηρό προσωπικό βιώμα το μετουσιώνω σε γνώση. Ο Έλληνας ποιητής με την παιδεία, η οποία δόμησε την ύπαρξή του έχει πάντα μία προοπτική, κατατείνει προς το φως.

10^η Πώς θα ορίζατε την έμπνευση και από πού την αντλείτε;

Η έμπνευση είναι κάτι απρόβλεπτο, μπορεί να συμβεί ανά  πάσα στιγμή, εξαρτάται από τη σχέση του ποιητή με το Πνεύμα. Αν ο ποιητής είναι διανοούμενος περισσότερο, κατατείνει κι ασχολείται σαν να το κατασκευάζει, να οικοδομεί την ποίησή του με λέξεις κατόπιν επεξεργασίας διανοητικής και δεν έχει τόσο πολύ με την έμπνευση να κάνει. Ο ποιητής ως ηθικό πρόσωπο έχει αντιληφθεί τη σχέση του με το σύμπαν, είναι δέκτης κι αγωγός της έμπνευσης. Θέλει να οικοδομήσει το λόγο με τις ηθικές αξίες, βέβαια, πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι η ηθική για την οποία ομιλούμε δεν είναι η συμβατική, είναι μια ηθική, η οποία ανατρέπει πολλές φορές συμβατικούς τρόπους σκέπτεσθαι.

Η έμπνευση μπορεί να προκύψει παρατηρώντας το φαινόμενο της ζωής σ’ όλες του τις εκφάνσεις, ένα πουλί ή ένα λουλούδι κι ακόμα ένα περιστατικό που άλλος μπορεί να μην το δώσει σημασία, συνήθως καθοριστική πηγή έμπνευσης είναι το βίωμα το οποίο δεν μπορείς να μοιραστείς.

11ηΕρώτηση: Πόσο μεγάλο γεγονός είναι ο έρωτας στη ζωή του ανθρώπου και πόσο σημαντικό ρόλο μπορεί να παίξει στη δημιουργία;

Απάντηση: 

Σίγουρα είναι η μεγάλη στιγμή στη ζωή του ανθρώπου ο έρωτας, είναι αυτός που τον συνδέει με τη ψυχή του. Είναι αυτός που του ανοίγει ορίζοντες φυσικούς και μεταφυσικούς και τον αποσπά από την περιορισμένη του διάσταση και τον εισάγει στο όνειρο και το παραμύθι. Είναι το πρώτο βήμα εξόδου από το εγώ.

Ο έρωτας δεν είναι μόνο μεγάλο γεγονός στη ζωή του ανθρώπου αλλά και καθοριστικό για τη δημιουργία. Χωρίς αυτό το βίωμα δεν μπορεί κανείς ούτε να δημιουργήσει ούτε να εμπλουτίσει τη δημιουργία. Η χαρά και η οδύνη εναλλάσσονται και η κάθε μία απ’ αυτές ανοίγει ορίζοντες καθώς ο άνθρωπος δοκιμάζεται μ’ έναν τρόπο πολύ προσωπικό, ενώ παράλληλα ανακαλύπτει την ανάγκη του για το απόλυτο. Ο έρωτας αποδεικνύει την ανάγκη του ανθρώπου για το απόλυτο. Αυτός ουσιαστικά είναι η κινητήριος δύναμις και προσφέρει την αντίστοιχη ευαισθησία και στον τρόπο που αισθάνεται κανείς και στον τρόπο που ζει και στον τρόπο που δημιουργεί. Ακόμα και στο σύμπαν είναι κίνηση ενωτική, συνθετική, χωρίς αυτήν επέρχεται η αποσύνθεση.

 «O έρωτας ως δυνατότητα αυτογνωσίας και επιστροφής στη φυσική και μεταφυσική διάσταση» είναι ένα δοκίμιό μου το οποίο και βραβεύθηκε.

12ηΕρώτηση: Για να γίνεις αληθινή και να φθάσεις την ευτυχία πρέπει να καείς;

Απάντηση: Αυτό που λέμε φωτιά είναι η αυτοσυντριβή, για να διασπάσει ο άνθρωπος τα βιολογικά του όρια που τον περιορίζουν στη βιολογική του περιχαράκωση.

13ηΕρώτηση: τι είναι ψυχή;

Το θέμα αυτό, πρώτα απ’ όλα η εισαγωγή σ’ αυτό κι οτιδήποτε περί αυτού προϋποθέτει μύηση. Όποιος υπερβεί το εγώ και συνειδητοποιήσει τη σχέση του με τη ψυχή, έχει ένα βίωμα υπερβατικό το οποίο δεν μεταφράζεται. Το βίωμα όμως αυτό, εάν συμβεί στον άνθρωπο, τον μεταβάλλει οριστικά και κάθε τί στη σκέψη του στη ζωή του και στο έργο του χαρακτηρίζεται από ποιότητα και ευαισθησία.

14ηΕρώτηση: Βρήκατε ποτέ στη ζωή σας το αληθινό πάθος;

Όταν ο άνθρωπος γίνει αυθεντικός, με λίγα λόγια ο εαυτός του, όλα είναι αληθινά και το πάθος και η οδύνη και η χαρά.  Η ερώτηση είναι λάθος θα έπρεπε να αντικαταστήσουμε το πάθος με τη συγκίνηση. Το πάθος ενέχει το στοιχείο της μανίας, κατ’ ουσίαν όταν παραμένει μεταβάλλεται σε κατάσταση νοσηρή.

15ηΕρώτηση: Σε ποιες συνήθειες του συρμού αντιστέκεστε;

Δεν ενδίδω σε καμία συνήθεια. Μάχομαι την προσκόλληση σε οποιαδήποτε συνήθεια. Άλλωστε, αφού μιλήσαμε για την ψυχή, ο άνθρωπος πορεύεται τη σκοτεινή νύχτα του κόσμου κι ακόμα υπό την ιδιότητα του ποιητή διέρχεται τον κόσμο αυτόν ως εξόριστος. Άλλωστε η πορεία του είναι πορεία προς την ελευθερία που αντιτίθεται προς κάθε συνήθεια ώστε να υπερβεί τα όρια μέσα στα οποία εγκλωβίζεται. Άλλο η συνήθεια και άλλο ο ρυθμός. Η αυτογνωσία που κατακτά ο ποιητής είναι στοιχείο που του αποκαλύπτει τη σχέση του με τους νόμους της ζωής και του σύμπαντος, μέσα στους οποίους και από τους οποίους εναρμονίζεται βιολογικά φυσικά και μεταφυσικά.

16ηΕρώτηση: Υπάρχει κάτι που θεωρείτε άφθαστο;

Η τελειότητα στην οποία κατατείνουμε και η οποία υπάρχει εν δυνάμει εντός μας.

17ηΕρώτηση: Τι γράφετε τώρα;

 Η αποτυχία, η οποία πλέον είναι εμφανής κι έφερε τα δύο συστήματα αντίθετα προς την αξία "Άνθρωπος", της κοσμοθεωρίας του υλισμού υπογραμμίζει το χρέος του πνευματικού ανθρώπου, του φιλοσόφου, του ποιητή, να αποκαλύψει νέους δρόμους για το σύγχρονο άνθρωπο.

Θεωρώ αναγκαία τη διέξοδο από έναν τρόπο ζωής στον οποίο ο άνθρωπος διέρχεται ως αγνοών και αγνοούμενος και γι’ αυτό έχω εργαστεί,  γι’ αυτό γράφω αλλά και κάνω ομιλίες. Για μένα και ένας μόνον άνθρωπος να συνειδητοποιήσει την ιερότητα της ζωής και της υπάρξεώς του είναι επιτυχία. Το έργο μου εξάλλου, αν συνιστά μια ανατρεπτική φιλοσοφία, είναι γιατί βασίστηκε σε μια ανατρεπτική στάση ζωής, βαθύτατα όμως συνειδητοποιημένη. Το φθινόπωρο θα δώσω μια ομιλία σχετικά με την εποχή μας και τα μυστήρια, αν υπάρχουν κι αν συνεχίζονται τα μυστήρια στην εποχή μας και με ποια μορφή.

Πιστεύω ότι οι διαπροσωπικές σχέσεις επιχειρούν τη διαλεκτική του γίγνεσθαι ανάμεσα στο εγώ και το εσύ, αυτές οι οποίες διενεργούνται χωρίς φόβο και χωρίς πάθος κατατείνουν διαμέσω του άλλου στην εύρεση του εαυτού. Η εύρεση του εαυτού είναι ουσιαστικά σημείον επαφής όχι μόνον με τον άλλον αλλά και με το όλον. Από κει μπορεί να προσεγγίσει ο άνθρωπος και τη θεία οικονομία.