Τετάρτη 30 Απριλίου 2014

Χρόνος και αξιολόγηση

Χρόνος και  αξιολόγηση.


 
 Είναι δυνατόν ο άνθρωπος ως πεπερασμένο ον να μπορεί να συλλάβει το άπειρο ; Πεπερασμένο ον είναι μόνον όσον αφορά τη φυσική του υπόσταση. Η αντίληψή του είναι πεπερασμένη αλλά επιδέχεται διεύρυνση. Στην προσπάθειά του ο άνθρωπος να πλησιάσει το Απόλυτο εκμηδενίζεται ως ατομικότητα. Η εκμηδένιση αυτή σημαίνει διεύρυνση των ορίων της αντίληψής του, σημαίνει μεγαλύτερη επίγνωση του εαυτού, ακόμη σημαίνει αποκάλυψη του εσωτερικού κόσμου της ψυχής. Η απάντηση στο ερώτημα αν μπορεί να συλλάβει το άπειρο είναι σχετική με τη δυνατότητά του να γνωρίσει και να διεισδύσει στην ίδια την Ψυχή η οποία συνδέεται με το άπειρο. Ψυχαναλυτές-ερευνητές, έχουν βεβαιωθεί ότι ο άνθρωπος φιλοξενεί τη δυνατότητα της υπέρβασης. Η ανάγκη να λατρέψει τον Δημιουργό του εκφράζεται χάρη σ’ αυτή τη δυνατότητα μέσα από το ερωτικό στοιχείο που ενυπάρχει στη Ψυχή.
 Η  γνησιότητα της λατρευτικής έκφρασης προς το Θεό δεν μπορεί παρά να είναι σχετική με την αυτογνωσία. Σύμφωνα με τον ψαλμό «γνώρισόν μοι Κύριε, οδόν εν η πορεύσομαι’’ ο άνθρωπος επιζητά έναν δρόμο για να πορευθεί, ουσιαστικά επιζητά να αποκτήσει τη συνείδηση πρώτα απ’ όλα του ίδιου του εαυτού του, της μοναδικότητάς του μέσα στον κόσμο. Είναι η αναζήτηση αυτή μια σωστή αφετηρία. Ψάχνοντας αυτό που τον εκφράζει, αυτό που είναι η δική του αλήθεια, αγγίζει τη Συνείδηση, το θείο στοιχείο εντός του. Οτιδήποτε παρεμβάλλεται ανάμεσα στον άνθρωπο και στην αλήθεια του τον απομακρύνει από τον ίδιο τον εαυτό του και φυσικά από Εκείνον. Ο φόβος, το μίσος, οι επιθυμίες, το αίσθημα της αδικίας ή της εκδικήσεως περιορίζουν την επίγνωσή του χαμηλά, την φυλακίζουν στα όρια του εγώ και φυσικά τον απομακρύνουν από την αλήθεια. Όλα αυτά λειτουργούν μέσα σε μια ανακύκλωση που αναχαιτίζουν την πορεία της εξελίξεώς του. Η αδυναμία του, η δυστυχία του, η αρρώστια του, ο φόβος του θανάτου και άλλα πολλά τον κάνουν βέβαια να καταφεύγει στο Θεό. Δύναται όμως να Τον λατρεύσει πραγματικά από τη θέση αυτή της ανάγκης και της αδυναμίας;
 Μπορεί να προσπαθήσει ακολουθώντας την παράδοση, όμως είναι αδύνατον υποκινούμενος από την ανασφάλεια να λατρεύσει τον Θεό. Στην δυνατότητα αυτή της λατρευτικής έκφρασης φθάνει η ψυχή, η μαγεμένη από το θείο έρωτα. Το εγώ αδυνατεί να αισθανθεί την πληρότητα της χαράς και της θλίψης. Το εγώ ταυτίζεται με το απρόσωπο πλήθος, υποτάσσεται σ’ ένα μαζικό τρόπο λατρείας που υποβάλλεται μέσα από το δόγμα ( το οποιοδήποτε) και έτσι εκφράζει το θρησκευτικό του συναίσθημα  και εκπληρώνει τα θρησκευτικά του καθήκοντα.
 Η ζωή είναι μια συνεχής ροή. «Εγώ ειμί η ζωή» είπε ο Κύριος Ιησούς Χριστός κι αυτός που αποφασίζει να Τον ακολουθήσει εκ των προτέρων θα πρέπει να γνωρίζει ότι αυτή η πορεία προϋποθέτει μια δυνατότητα συνεχών υπερβάσεων και αναθεωρήσεων οι οποίες οδηγούν στην ελευθερία.
 Τόσο η εντολή «αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου εν όλη τη καρδία σου και εν όλη τη ψυχής σου και εν όλη τη διανοία σου» (κατ. Ματθ. 22, 37) όσο και η επόμενη «’Εσεσθε ουν υμείς τέλειοι, ώσπερ ο πατήρ υμων ο εν τοις ουρανοις τέλειος εστιν»( κατ. Ματθ. 5,48 ) δεν θα δίνονταν από τον Θεό εάν ο ίδιος ο άνθρωπος ως δημιούργημά Του δεν περιείχε εν δυνάμει αυτές τις υπερβατικές δυνατότητες. Η απόλυτη αυτοπροσφορά κατά συνέπεια προσδιορίζει την εξελεκτική πορεία του ανθρώπου. Είναι στην ουσία μια σχέση ερωτική. Κι όπως συμβαίνει στον έρωτα να λατρεύεται το ερώμενο πρόσωπο που συνιστά για τον ερωτευμένο ό,τι πιο πολύτιμο, έτσι η στάση αυτή της απόλυτης αυτοπροσφοράς ανασύρει μέσα από την καρδιά του ανθρώπου ό,τι πιο ωραίο και δημιουργικό δύναται να εκφράσει. Εξ’ άλλου όλα τ’ αριστουργήματα της Τέχνης απορρέουν από την τάση του καλλιτέχνη –δημιουργού να υπερβεί τις δυνατότητές του προσανατολιζόμενος προς το τέλειο.

 Η ορθή αξιολόγηση της ζωής αποτελεί ένα πρόβλημα σχετικό με το γεγονός του θανάτου.  Ο άνθρωπος ως μέρος του όλου από το οποίο εξαρτάται και επιδρά σ’ αυτό δεν είναι αυθύπαρκτος. Πού χρωστά τη ζωή και την ύπαρξή του;  Αυτή η ερώτηση θα μπορούσε να αποτελέσει μια αφετηρία στοχασμού για την περαιτέρω στάση και πορεία του και συνεπώς απ’ αυτήν θα εξαρτηθεί και η ανάλογη αξιολόγηση.
   Αιώνες λειτουργούσε ο άνθρωπος διασπαστικά μέσα από την ατομικότητά του, η οποία περιορίζεται στην εγωκεντρική αντίληψη και γι’ αυτό υπόκειται στην χωριστικότητα. Περιχαρακώνεται στα όρια του εγώ και θωρακίζεται αμυνόμενη είτε επιτιθέμενη αναφορικά προς το εσύ, γεγονός που αποτρέπει από την προσέγγιση του εσύ και πολύ περισσότερο, βέβαια, από την προσέγγιση της ενιαίας πραγματικότητας. Κι αυτό είχε σαν συνέπεια να διαιωνίζονται ο πόλεμος, τα εγκλήματα, οι τραγωδίες, οι ενοχές, η μοναξιά, η άγνοια. Για να αποσπάσει την ύπαρξή του από έναν τρόπο ζωής μέσα στον οποίον υπάρχει ως αγνοών και αγνοούμενος, ο άνθρωπος  θα πρέπει να αποδοθεί σ’ έναν καινούργιο τρόπο σκέπτεσθαι κι αυτόν υποδεικνύει ο Θεός Λόγος.
 Είναι γνωστό ότι η αρχαία ελληνική σοφία μας παρέδωσε κώδικες ζωής κι ένας από τους βασικότερους είναι το «Γνώθι σ’αυτόν». Η δεύτερη μεγάλη εντολή της διδασκαλίας του Χριστού : «αγαπήσεις τον πλησίον σου ως σεαυτόν» (Ματθ. 22, 39)συμπληρώνει το «Γνώθι σαυτόν» για το λόγο ότι υποδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο συντελείται αυτή η βιωματική γνώση. Δεν αγαπά κανείς ότι δεν γνωρίζει. Η αυτογνωσία διενεργείται μόνο δια μέσω του άλλου.
Η  πορεία της θέωσης είναι πορεία αυτογνωσίας. Πριν από την έλευσή Του ο νόμος ήταν σαφής αγαπήσεις τον πλησίον σου και μισήσεις τον εχθρό σου. Μετά Χριστόν  ο νόμος είναι η Αγάπη που ταυτόχρονα είναι και Γνώση.

 Ίσως, καμμία άλλη εποχή δεν ήταν πιο κατάλληλη για να κατανοήσει κανείς την απόλυτη αξία που έχει ο λόγος του Θεού όσο η δική μας και να βεβαιωθεί ότι ο τρόπος αυτός της ζωής επικίνδυνα καταστέλλει τις υπαρξιακές ανησυχίες και καταργεί το άνθρωπο ως πρόσωπο.
  Η στροφή προς τα ενδότερα με σκοπό να έρθει ο άνθρωπος σε επαφή με τη δική του αλήθεια μπορεί να επιτευχθεί με την ελεγχόμενη  απόσπαση και απόσταση από τα εξωτερικά δρώμενα. Η κατάκτηση του χρόνου αυτού είναι αποτέλεσμα της εσωτερίκευσης και της δυνατότητας να κινείται παράλληλα σε πολλά επίπεδα. Η απόσπαση από το ένα επίπεδο στο άλλο αναδεικνύει μια δυνατότητα του νοός και βέβαια καθόλου δεν αποκλείει την εκπλήρωση εργασιών στον πρακτικό τομέα.
Η υπαρξιακή εσωτερική ζωή απελευθερώνει και τη δημιουργική έκφραση. Όπως ο ορειβάτης, ή ένας οδοιπόρος χρειάζεται να σταθμεύσει για να ανασυγκροτήσει τις δυνάμεις του και να συνεχίσει τον δρόμο του, έτσι κι ο άνθρωπος που πορεύεται χρειάζεται την αυτοπαρατήρηση, την επαφή του με την αλήθεια, η οποία στην συνέχεια τον διαφωτίζει ώστε να κάνει σωστά την αυτοκριτική του. Γενικότερα, μια δικαιότερη προς κάθε κατεύθυνση στάση ζωής απαιτεί αυτόν τον χρόνο της εσωτερίκευσης και του διαλογισμού που δεν είναι ένας επιπλέον χρόνος κατ’ ανάγκη, αλλά μια πράξη απόσπασης και απόστασης.
 Τα κοινά προβλήματα της επιβίωσης, της αρρώστιας, του γήρατος, της θνητότητας θα μπορούσαν να μας κάνουν να πλησιάσουμε ο ένας τον άλλον με αισθήματα αμοιβαίας αλληλεγγύης. Όμως, παρεμβαίνει  η εγωκεντρική αντίληψη που πηγάζει από την ατομικότητα η οποία χωρίζει, διαχωρίζει και οριοθετεί.
   Η απόσπαση του ανθρώπου από τις υπάρχουσες συμβατικές αξίες ζωής και από το σύστημα είναι αποτέλεσμα μίας κατάκτησης, όχι απλώς του προσωπικού χρόνου αλλά της εσωτερικής ζωής .
  Και είπε προς αυτούς, Σεις είσθε οι δικαιώνοντες εαυτούς ενώπιον των ανθρώπων. Ο θεός όμως γνωρίζει τας καρδίας σας. Διότι εκείνο το οποίον μεταξύ των ανθρώπων είναι υψηλόν, βδέλυγμα είναι ενώπιον του θεού.
                                                                                                 Κατ.  Λουκά  ις΄ 14-15
  Όλα αυτά τα οποία επιδιώκει ν’ αποκτήσει ή υπερηφανεύεται ότι έχει αποκτήσει (όπως για παράδειγμα πλούτη, πολυτέλειες, φήμη, οικογένεια, γνώσεις…) τον απομόνωσαν στο εγώ του, τον απομάκρυναν από τον άλλον ως συνάνθρωπο και κατά συνέπεια τον οδήγησαν πολύ μακριά από το Θεό ! Αλλά, το ερώτημα είναι τον απομάκρυναν μόνον από τον Θεό ή και από τον ίδιο τον εαυτό του;
     Για να κερδίσει και ν’ απολαύσει ο άνθρωπος ό,τι θεωρείται «υψηλόν» (περιουσία, δόξα κλπ…) πρέπει να ξεχάσει ότι αποτελεί μια  μοναδικότητα,  να παραιτηθεί από την αναζήτηση του Εαυτού, της αλήθειας και του ουσιώδους. Δεν είναι ποτέ δυνατό μ’ αυτόν τον τρόπο να ανελιχθεί καθώς δεν κατεργάζεται την ύπαρξή του ώστε να την προωθήσει στον ευγενή κόσμο της Ψυχής. 
  Η φροντίδα και η συνεχής μέριμνα των στόχων που έχει θέσει να κατακτήσει μέσα από την υλιστική αντίληψη και που πιστεύει ότι θα του προσφέρουν τη χαρά και τη δικαίωση της ατομικότητάς του, τελικά του αποστερούν την ευαισθησία. Η ευαισθησία ως στοιχείο της Ψυχής ενεργοποιεί την εγρήγορση ώστε να λειτουργεί ως δρων Πρόσωπο. Η ευαισθησία όμως αυτή απειλείται να διαγραφεί, να απωλεσθεί στον κόσμο αυτόν, καθώς ο άνθρωπος δεν έμαθε να εκφράζεται και να λειτουργεί μέσα απ’ αυτήν, αλλά το αντίθετο μάλλον θέλοντας να καταξιωθεί κοινωνικά, να πετύχει και να κυριαρχήσει έμαθε πώς να την εξουδετερώνει. 
 Η πραγματική χαρά δεν εξαρτάται από εξωτερικούς παράγοντες και υλικά αποκτήματα. Αλλά από την ίδια τη δικαίωση που δίνει η Συνείδηση στον Άνθρωπο που φρόντισε να πράξει δίκαια κι αυτό αφορά τη σχέση του με τον άλλον και τη ζωή γενικότερα. Η επικοινωνία που είναι η απόδειξη της λειτουργικότητας της ζωής είναι η μόνη που μπορεί να βεβαιώσει τον άνθρωπο ότι υπάρχει συνυπάρχοντας.
  Στην πορεία προς την Ενότητα προηγείται η μετάβαση από το εγώ στο εσύ. Τούτο είναι ένα άνοιγμα της συνειδητότητας προς τη σχέση.
Στην εποχή μας είναι πλέον ορατό ότι η υλιστική αντίληψη λειτούργησε διασπαστικά διαστέλλοντας την απόσταση ανάμεσα στον έναν και στον άλλον.
 Τώρα που ο καθένας ενημερώνεται για ότι συμβαίνει στον πλανήτη μας χρεώνεται, καθίσται υπόλογος και δοκιμάζεται ερχόμενος ενώπιον του δράματος, της δυστυχίας ή και της ευτυχίας του άλλου. Απ’ αυτή την άποψη η εποχή μας αποτελεί και μια πρόκληση για ένα άνοιγμα της Συνείδησης.
                                            «Κράτα τα μάτια σου ανοιχτά
η κάθε εικόνα σε χρεώνει»
( επιγραμματικό δίστιχο από την ποιητ. συλλογή
Πέρασμα)


                                                                                                          Αλκμήνη Κογγίδου.

                                                                                             Ποιήτρια – Δοκιμιογράφος.

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου